ขึ้นชื่อว่าการผ่าตัด หลายคนอาจจะคิดว่าต้องเป็นเรื่องใหญ่ หรือป่วยร้ายแรงเท่านั้น แต่เรามาดูกันดีกว่าว่า กรณีไหนบ้างที่แพทย์จะเลือกรักษาด้วยการ “ผ่าตัดไต” เพราะไม่ใช่ทุกเคสหรือทุกอาการป่วยที่ไต จะสามารถทำการผ่าตัดได้ ซึ่งไตคนเรามีด้วยกัน 2 ข้าง ทำหน้าที่ในหารกรองน้ำหรือของเสียต่างๆออกจากร่างกาย แล้วกรณีไหนบ้างที่ต้องผ่าตัดไต ผ่าตัดไตใช้เวลานานไหม เรามาหาคำตอบไปพร้อมๆกัน
ผ่าตัดไต ทำในกรณีไหน
สาเหตุที่เราพบได้บ่อยใน การผ่าตัดไต (Nephrectomy) คือ การผ่าตัดเอาเนื้องอกที่เกิดที่ไตออก เนื้องอกเหล่านี้ มักจะกลายเป็นมะเร็งในที่สุด แต่ก็ยังมีกรณีอื่นอีกที่ใช้การผ่าตัดไตในการรักษา ได้แก่
- กรณีที่เป็นก้อนมะเร็ง ส่วนใหญ่ต้องทำการผ่าตัดผ่าตัดไตหนึ่งข้าง รวมทั้งต่อมหมวกไตและต่อมน้ำเหลืองที่อยู่บริเวณใกล้เคียง
- กรณีที่เนื้อไตถูกทำลายจากการติดเชื้อ ก้อนนิ่ว ถุงน้ำในไต หรือภาวะอุดกั้นทางเดินปัสสาวะ
- กรณีที่ผู้ป่วยเกิดภาวะความดันโลหิตสูงอย่างรุนแรงจากโรคเส้นเลือดไปเลี้ยงไตตีบตัน Renal artery stenosis ซึ่งก่อให้เกิดการทำลายเนื้อไต หลังจากที่ทำการผ่าตัดไตแล้ว การควบคุมความดันโลหิตจะทำได้ง่ายขึ้น
- กรณีผู้ป่วยประสบอุบัติเหตุ เช่น อุบัติเหตุรถยนต์
- กรณีผ่าตัดเปลี่ยนไต Kidney transplantation
ผ่าตัดไตแบ่งได้กี่ประเภท
การผ่าตัดไต มักขึ้นอยู่กับปริมาณที่ต้องการเอาออก และวิธีการผ่าตัด ซึ่งเราได้แบ่งวิธีการผ่าตัดไตได้ 2 ประเภท ดังนี้
- การผ่าตัดไตแบบที่เอาออกทั้งหมด บ่อยครั้งที่ศัลยแพทย์ระบบทางเดินปัสสาวะ จะนำเอาส่วนหนึ่งของท่อที่เชื่อมกระเพาะปัสสาวะกับไตออก หรือเราเรียกกันว่า ท่อไต ซึ่งต่อมหมวกไตและต่อมน้ำเหลืองที่อยู่บริเวณใกล้เคียง บางส่วนก็อาจถูกผ่าตัดออกด้วยเช่นกัน
- การผ่าตัดไตแค่บางส่วน เป็นการผ่าตัดที่นำเอาส่วนใดส่วนหนึ่งของไตออก โดยศัลยแพทย์จะเอาเนื้อเยื่อที่เป็นโรคหรือเนื้อเยื่อที่ได้รับบาดเจ็บออกจากไต และเหลือส่วนที่ยังใช้งานได้ไว้
วิธีการผ่าตัดไต ในแต่ละแบบ
- การผ่าตัดแบบเปิดช่องท้อง ( Open surgery ) เป็นการผ่าตัดที่ศัลยแพทย์จะทำการลงมีดที่บริเวณด้านข้าง หรือบริเวณช่องท้อง กรณีนี้มักใช้ก็ต่อเมื่อการผ่าตัดแบบส่องกล้องไม่สามารถทำได้
- การผ่าตัดส่องกล้อง ( Laparoscopic surgery ) เป็นการผ่าตัดโดยศัลยแพทย์จะทำการกรีดที่บริเวณท้องเล็กน้อย และนำอุปกรณ์ laparoscope ที่มีกล้องขนาดเล็กติดอยู่ เข้าไปในส่วนที่ต้องการผ่านรอยที่ผ่าตัด เมื่อสังเกตเห็นจุดที่ต้องการนำออก แพทย์จะทำการตัดส่วนที่เป็นปัญหาออก หรือบางกรณีอาจตัดออกทั้งหมด การผ่าตัดส่องกล้องเป็นตัวเลือกที่ดีกว่าการผ่าตัดแบบ Open มาก เนื่องจากแผลในการผ่าตัดมีขนาดเล็ก ระยะเวลาในการพักฟื้นสั้นขึ้น และโอกาสในการเกิดภาวะแทรกซ้อนยังน้อยลงอีกด้วย
- การผ่าตัดส่องกล้องโดยใช้หุ่นยนต์ ( Robot-assisted laparoscopic surgery ) เป็นการผ่าตัดโดยใช้ระบบหุ่นยนต์ วิธีนี้จะช่วยให้ศัลยแพทย์สามารถเคลื่อนย้ายเครื่องมือได้สะดวกและแม่นยำมากกว่าการผ่าตัดผ่านกล้อง แต่สิ่งสำคัญก่อนที่จะเลือกการผ่าตัดด้วยวิธีนี้ คือ ต้องทำกับแพทย์ที่มีประสบการณ์และมีความชำนาญในการใช้ระบบหุ่นยนต์ในการผ่าตัด ข้อดีของการผ่าตัดวิธีนี้จะทำให้มีเลือดออกน้อยลง ระยะเวลาในการพักฟื้นรักษาตัวสั้นลง และโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเปิดช่องท้อง
เตรียมตัวก่อนเข้ารับการผ่าตัด
ก่อนการผ่าตัดทางทีมแพทย์จะแจ้งรายละเอียดการเตรียมตัวล่วงหน้าแก่ผู้ป่วย ทั้งการเตรียมตัวก่อนและหลังเข้ารับการผ่าตัด ซึ่งการเตรียมตัวคร่าวๆมีดังนี้ เช่น
- ช่วงก่อนผ่าตัดอย่างน้อย 1 งดใช้ยาในกลุ่มแอสไพรินและยาที่มีผลต่อการแข็งตัวของเลือดทุกชนิด เป็นเวลาอย่างน้อยหนึ่งสัปดาห์ก่อนผ่าตัด
- หลังเที่ยงคืนก่อนวันเข้ารับผ่าตัด แพทย์จะให้งดน้ำงดอาหาร เพราะอาจเกิดการอาเจียนระหว่างผ่าตัดได้
- แจ้งประวัติการแพ้ยา และประวัติอาการเจ็บป่วยหรือการผ่าตัดที่เคยทำมาก่อนหน้านี้ รวมถึงโรคประจำตัวที่เป็นอยู่
- หากตั้งครรภ์ หรือสงสัยว่ากำลังจะตั้งครรภ์ ให้รีบแจ้งแพทย์ก่อนทันที
การดูแลตัวเอง เพื่อให้ไตแข็งแรง
หลังจากการผ่าตัด ไตส่วนที่ยังคงใช้งานได้ดีอยู่ เราสามารถดูแลตัวเองเบื้องต้นง่ายๆ เพื่อให้ไตแข็งแรงขึ้นได้ เช่น
- หลีกเลี่ยงกีฬาหรือกิจกรรม ที่ต้องใช้แรง เช่น ฟุตบอล ต่อยมวย เทควันโด เป็นต้น เนื่องจากอาจเสี่ยงต่อการเกิดความรุนแรงและอาจกระทบไตได้ หากมีความจำเป็นจริงๆ แนะนำให้ระมัดระวัง และสวมอุปกรณ์ป้องกันก่อนทำกิจกรรมนั้นๆ
- ทานอาหารรสชาติอ่อน พยายามเลี่ยงอาหารที่มีโซเดียมสูง ควรดื่มน้ำปริมาณมาก เพื่อให้ร่างกายได้รับน้ำในปริมาณที่พอดีต่อวัน สามารถขอคำแนะนำเพิ่มเติมจากแพทย์หรือนักโภชนาการเพื่อให้วางแผนมื้ออาหารที่ควรทานในแต่ละวันได้
หลังการผ่าตัดแพทย์จะแนะนำวิธีอื่นๆ เพื่อดูแลตัวเองเพิ่มเติมแล้วแต่เคสไป ซึ่งอาจได้รับคำสั่งให้งดอาหารบางชนิด หรือระมัดระวังในการทานยาบางชนิดด้วยเช่นกัน
สรุปการ ผ่าตัดไต
การผ่าตัดไตนั้นไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด เพียงแต่อาจมีข้อจำกัดในการใช้ชีวิตรวมถึงการเลือกทานอาหารที่เพิ่มขึ้น เทคโนโลยีทางการแพทย์ที่มีความก้าวหน้า ทำให้หลังผ่าตัดไม่ต้องใช้เวลาในการพักฟื้นนานเท่าการผ่าตัดแบบในอดีต อย่างไรก็ตาม การดูแลตัวเอง เลือกทานอาหารที่ดี เป็นการรักษาสุขภาพที่ดีที่สุด เพราะสุขภาพต่อให้การรักษาดีแค่ไหน ก็ไม่ดีเท่ากับการรักและดูแลตัวเองตั้งแต่เนิ่นๆ สนใจปรึกษา คลิก ติดต่อเพื่อนัดคุยกับคุณหมอที่คลินิกโดยตรง
ทำหมันสามารถคุมกำเนิดได้จริงไหม
หลายคนคงทราบข้อ
จู๋โค้งงอ อันตรายกว่าที่คุณคิด
การผิดปกติ ของจ
แก้หลั่งเร็วถาวร ทำได้จริงหรือ
ในระหว่างที่คุณ